Kurs Chief Officer teoria i praktyka

Jakiś czas temu kilka osób poprosiło mnie abym przybliżył wam jak wygląda kurs Chief Officer i z czym to się generalnie wiąże. Rzeczywiście temat jest dosyć interesujący. Dowiecie się jak wygląda nauka, przygotowanie do egzaminu oraz sam egzamin państwowy w urzędzie morskim.

Tekst jest aktualny w momencie jego pisania, jak w życiu, wszystko może się zmienić w każdej chwili, także zalecam sprawdzać również strony rządowe. W miarę możliwości będę aktualizował ten tekst, kiedy coś się zmieni.

Kurs Chief Officer możemy ukończyć dwoma różnymi drogami:

1. “Kurs krótki” czyli Szkolenie na Starszego Oficera Pokładowego dla absolwentów wyższych Uczelni Morskich- poziom zarządzania. Trwa on 35 dni (4 tygodnie), jest dostępny tylko dla absolwentów szkół morskich pod warunkiem iż szkoła w tym okresie kształciła na poziomie zarządzania i nie będą brał tej drogi pod uwagę w tym artykule. Dla kursu krótkiego nie ma oficjalnego rozporządzenia jak on ma wyglądać, także jednostki edukacyjne kształcą na podstawie kursu długiego. Moim zdaniem jak i zdaniem osób kształcących na poziomie zarządzania, z którymi rozmawiałem podczas pisania tego artykułu, to kurs ten jest zbyt krótki na odpowiednie przygotowanie do egzaminu na Starszego Oficera. Kurs zazwyczaj odbywa się trzy razy w roku. W styczniu, kwietniu i wrześniu.
2. “Metoda kursowa” czyli klasyczne pełne szkolenie na Starszego Oficera Pokładowego, włącznie z egzaminem praktycznym na symulatorze ładunkowym oraz symulatorze nawigacyjnym i to właśnie tę drogę opiszę w swoim artykule. Kurs trwa około 13 tygodni (3 miesiące). Kurs zazwyczaj odbywa się dwa razy w roku (styczeń, wrzesień).

Chief Officer / Starszy Oficer

Powiedzmy na początek kim jest Starszy Oficer (na typowym statku handlowym) oraz jakie obowiązki czekają na Ciebie w przyszłości. Zwyczajowo jest oficerem pełniącym wachtę w morzu (w godzinach 0400 – 0800 i 1600 – 2000). W głównej mierze odpowiedzialny jest za stan statku (konserwacja ogólna, urządzeń ładunkowych), ładunek, załogę (kontrola czasu pracy) oraz zarządzanie odpadami na statku i ewidencją prawną wszystkich operacji włącznie. Często Starszy oficer odpowiada przed Kapitanem za bezpieczeństwo i ochronę statku oraz zarządzanie zadaniami dla załogi w popularnych systemach zarządzania zadaniami związanymi z eksploatacją, konserwacją urządzeń, stanem magazynowym oraz zamówieniami. Obowiązki mogą obejmować także szkolenie załogi, ochrona przeciwpożarowa, czy może również pełnić obowiązki oficera medycznego. Powinien posiadać umiejętność koordynacji z departamentem maszynowym oraz potrafić rozwiązywać konflikty między załogą.

Podstawowym zadaniem starszego oficera będzie nadzorowanie operacji ładunkowych, sztauowanie, segregacja ładunków niebezpiecznych czy szkodliwych, ogólna opieka nad ładunkiem podczas rejsu. Obejmuje to również odpowiedzialność za utrzymanie prawidłowej stateczności statku z wymianą wód balastowych włącznie.

Wymogi prawne

Przepis w Polsce określa ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI MORSKIEJ I ŻEGLUGI ŚRÓDLĄDOWEJ z dnia 23 kwietnia 2018 r. w sprawie wyszkolenia i kwalifikacji członków załóg statków morskich na podstawie art. 68 ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie morskim. Pełny druk znajdziesz tutaj. Nas interesują wymagania dotyczące starszego oficera w żegludze międzynarodowej.

W tym miejscu musimy również powiedzieć, że istnieją dwa rodzaje kwalifikacji oraz ich wymogi:

Dyplom starszego oficera na statkach o pojemności brutto od 500 do 3000 (mały chief)

1. Do uzyskania dyplomu starszego oficera na statkach o pojemności brutto od 500 do 3000 wymagane jest posiadanie świadectw przeszkoleń w zakresie sprawowania opieki medycznej nad chorym, wykorzystania radaru i ARPA na poziomie zarządzania oraz:

1) dyplomu oficera wachtowego na statkach o pojemności brutto 500 i powyżej, 12-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o pojemności brutto 500 i powyżej w żegludze międzynarodowej na stanowisku oficera wachtowego oraz ukończenie szkolenia w MJE typu D na poziomie zarządzania w dziale pokładowym zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na poziomie zarządzania w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej

albo

2) dyplomu kapitana żeglugi przybrzeżnej i dyplomu oficera wachtowego na statkach o pojemności brutto 500 i powyżej, odbycie 24-miesięcznej praktyki pływania na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o pojemności brutto 500 i powyżej w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej, 6-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o pojemności brutto 500 i powyżej w żegludze międzynarodowej na stanowisku oficera wachtowego nabytej po przyznaniu obu dyplomów oraz ukończenie szkolenia w MJE typu D na poziomie zarządzania w dziale pokładowym zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na poziomie zarządzania w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej.

2. Wymóg ukończenia szkolenia, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy absolwentów MJE typu A lub MJE typu B kształcących na poziomie zarządzania w dziale pokładowym w specjalności wskazanej w certyfikacie uznania.

Dyplom starszego oficera na statkach o pojemności brutto 3000 i powyżej (duży chief)

1. Do uzyskania dyplomu starszego oficera na statkach o pojemności brutto 3000 i powyżej wymagane jest posiadanie świadectw przeszkoleń w zakresie sprawowania opieki medycznej nad chorym, wykorzystania radaru i ARPA na poziomie zarządzania oraz:

1) dyplomu oficera wachtowego na statkach o pojemności brutto 500 i powyżej, 18-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o pojemności brutto 500 i powyżej w żegludze międzynarodowej na stanowisku oficera wachtowego, w tym co najmniej 6 miesięcy na statkach o pojemności brutto 3000 i powyżej, ukończenie szkolenia w MJE typu D na poziomie zarządzania w dziale pokładowym zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na poziomie zarządzania w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej

albo

2) dyplomu oficera wachtowego na statkach o pojemności brutto 500 i powyżej, 12-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o pojemności brutto 3000 i powyżej na stanowisku oficera wachtowego w żegludze międzynarodowej, ukończenie szkolenia w MJE typu D na poziomie zarządzania w dziale pokładowym zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na poziomie zarządzania w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej,

albo

3) dyplomu starszego oficera na statkach o pojemności brutto od 500 do 3000, 6-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o pojemności brutto 3000 i powyżej na stanowisku co najmniej oficera wachtowego w żegludze międzynarodowej oraz ukończenie szkolenia w MJE typu D na poziomie zarządzania w dziale pokładowym zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na poziomie zarządzania w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej.

2. Wymóg ukończenia szkolenia, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy absolwentów MJE typu A i MJE typu B kształcących na poziomie zarządzania w dziale pokładowym w specjalności wskazanej w certyfikacie uznania.

3. Wymóg ukończenia szkolenia i zdania egzaminu, o których mowa w ust. 1 pkt 3, nie dotyczy osoby, która posiada zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w MJE i zdaniu egzaminu na poziomie zarządzania w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej.

Wyjaśnienie terminów

MJE to inaczej Morska Jednostka Edukacyjna odpowiedzialną za proces szkolenia i egzaminowania ( tzw. pełnomocnik STCW). Typ D oznacza placówkę kształcenia praktycznego, dokształcania i doskonalenia zawodowego czyli popularna szkoła morska w Gdyni czy SDK.

Przygotowanie do egzaminu – kształcenie w Morskiej Jednostce Edukacyjnej (MJE) – kurs Chief Officer / Starszy Oficer

Ramowy program szkolenia i wymagania egzaminacyjne na poziomie zarządzania w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej znajduje się w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 5 lutego 2014 r. w sprawie ramowych programów szkoleń i wymagań egzaminacyjnych dla marynarzy działu pokładowego na stronach 69 – 92. Link znajdziesz tutaj.

Liczba wymaganych godzin materiału: 671 godzin (obecność obowiązkowa).

Cały kurs trwa blisko 13 tygodni, od poniedziałku do piątku i sporadycznie w soboty. Cały program podzielony jest na kilkanaście przedmiotów + symulatory:

• Meteorologia i oceanografia
• Urządzenia nawigacyjne
• Manewrowanie statkiem
• Ratownictwo morskie
• Bezpieczeństwo nawigacji oraz Bezpieczeństwo statku
• Siłownie okrętowe
• Język angielski
• Przewozy morskie
• Budowa i stateczność statku
• Zarządzanie statkiem
• Prawo morskie
• Ubezpieczenia Morskie
• Ochrona środowiska morskiego

Wykłady to czysta teoria, można notować lub nie, jak kto woli. Całej wymaganej wiedzy do zdania egzaminy dowiesz się z testów. Najważniejsze na czym należy się skupić to Budowa i Stateczność statku, angielski oraz prawo morskie – to dwa najważniejsze elementu egzaminu, na których większość zdających polega najczęściej. Symulatory manewrowania i ładunkowe są bardzo ciekawe i naprawdę można dużo wynieść z tych konkretnych zajęć.

Angielski. W zależności od wykładowcy, twoje ćwiczenia z angielskiego będą ciekawe albo nie. Język angielski to też nauka sporządzania pism w języku angielskim na czas. Warto trenować to w domu i uczyć się słownictwa gdyż będzie niezwykle ważne podczas egzaminu. Jeżeli rozmawiasz dość swobodnie po angielsku to ćwiczenia te nie sprawią ci trudności. Nie mniej jednak do angielskiego warto się przyłożyć, tak aby mówić poprawnie. Język ten przydaje nam się nie tylko na morzu ale i poza nią. Znajomość jakiegokolwiek języka jest bardzo ważna w życiu każdego człowieka.

Prawo morskie jest tak skonstruowane, że praktycznie co egzamin są nowe pytania, czasem nie z bazy pytań ogólnych ale nie jest to regułą. Dlatego na te zajęcia warto chodzić i notować wszystko oraz starać się to zapamiętać. Zalecane jest od samego początku czytanie kodeksu morskiego. Ostatnią wersję PDF znajdziesz tutaj. Całe prawo na egzaminie, w głównej mierze polega na kodeksie morskim, także warto, warto i jeszcze raz warto się go nauczyć.

Budowa i stateczność statku. To zostawiłem na sam koniec bo generalnie to jest jeden z najtrudniejszych tematów ale i najciekawszy. Musisz zaopatrzyć się w segregator A4 (do zachowania zadań ze stateczności), cienkopisy (czerwony, czarny), ołówek twardy kategorii H, ołówek automatyczny, gumka długopis, linijka, papier milimetrowy (do wykonywania wykresów). Nieoceniona przyda się drukarka. Na początek musisz zakupić materiały pomocnicze w formie książki stateczność statku semikontenerowiec B-354 napisanej (z błędami). Pod tym linkiem (B354_stab) znajdziesz program ładunkowy semikontenerowca B-354. Dzięki temu możesz sprawdzić poprawność wyników czy znaleźć odpowiednią drogę do wykonania obliczeń. Warto również zaopatrzyć się w kalkulator naukowy. Ze swojej strony polecam Casio FX-991EX. Jest najlepszy w swojej klasie, nie jest drogi, a umiejętność sprawnego liczenia na kalkulatorze jest podstawą do zaliczenia egzaminu państwowego. Zadania ze Stateczności naprawdę warto ćwiczyć także w domu. Starać się rozwiązać zadanie maksymalnie do 1.5h. Niektóre zadania są trudne inne łatwiejsze ale znajomość każdego z nich jest naprawdę ważna podczas egzaminu, ponieważ są praktycznie takie same ale z innymi danymi. Należy pamiętać, że często pomyłka w jednym miejscu przekreśla całe zadanie, dlatego niezmiernie ważnym jest aby nauczyć się wykonywać obliczenia bezbłędnie i wiedzieć co się robi w danym momencie.

Pytania egzaminacyjne oraz przykładowe tłumaczenia – bank pytań

Na egzaminach przeprowadzanych przez Centralną Morską Komisję Egzaminacyjną mogą być wykorzystywane pytania z banku pytań zatwierdzonego przez ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej. Bank pytań nie stanowi zbioru zamkniętego, zawarte w nim pytania podlegają stałej aktualizacji.

• Pytania dział pokładowy

!!! UWAGA !!!

Przygotowałem zestaw pytań egzaminacyjnych na poziomie zarządzania w mega łatwej formie do nauki (zamiast drukowania 500 stron pytań i odpowiedzi). Moja sprawdzona metoda nauki ponad 2600 pytań egzaminacyjnych wykorzystana została już na dwóch kursach na Starszego Oficera i cieszyła się dużym powodzeniem.

Planuję również przygotowanie materiałów ze stateczności. Treści egzaminów oraz rozwiązania. Muszę to wygrzebać i jakoś sprawnie poukładać oraz zdigitalizować aby było dostępne w wygodnej formie dla was.

Egzamin państwowy w Urzędzie Morskim

Obecnie egzamin (po roku 2014) składa się dwóch części: teoretycznej(test wyboru i egzamin pisemny) i praktycznej. Aby mieć możliwość podejścia do egzaminu z części teoretycznej, należy najpierw zaliczyć część praktyczną.
Egzamin z części praktycznej odbywa się na symulatorach: manewrowym (nawigacyjnym) oraz przewozowym.

Opłatę za egzamin (tabela opłat za egzaminy kwalifikacyjne) oraz wszystkie wymagane dokumenty składa się do Centralnej Morskiej Komisji Egzaminacyjnej na minimum 3 tygodnie (21 dni) przed datą rozpoczęcia egzaminu. Szczegóły znajdziesz tutaj.

Wymagane dokumenty:

• do przystąpienia do egzaminu teoretycznego przed CMKE na dyplom lub świadectwo konieczne jest posiadanie całości praktyki pływania wymaganej przepisami rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 7 sierpnia 2013 r. w sprawie wyszkolenia i kwalifikacji członków załóg statków morskich (Dz. U., poz. 937 z późn. zm.) do uzyskania odpowiedniego dyplomu lub świadectwa, do przystąpienia do egzaminu praktycznego całość praktyki pływania nie jest wymagana;
  Link do dokumentu Wyciąg pływania ( należy drukować obustronnie na jednej kartce ).
• podpisany pisemny wniosek o dopuszczenie do egzaminu teoretycznego i praktycznego (osobno dla każdego z egzaminów) wraz z wymaganymi załącznikami. Należy je składać do sekretariatu Komisji, właściwego dla miejsca przeprowadzenia egzaminu, na co najmniej 21 dni przed wyznaczonym terminem egzaminu;
  Link do wniosku od dopuszczenie do egzaminu
• pisemny wniosek o przystąpienie do egzaminu poprawkowego składa się do sekretariatu Komisji właściwego dla miejsca przeprowadzenia egzaminu, którego egzamin poprawkowy dotyczy, na co najmniej 14 dni przed określonym w harmonogramie egzaminów terminem egzaminu poprawkowego
• wymaga się posiadania na egzaminie dowodu osobistego lub paszportu służącego do sprawdzenia tożsamości zdającego;
• wgląd do materiałów egzaminacyjnych przysługuje każdemu zdającemu niezależnie od złożenia odwołania od wyniku egzaminu

Nowe dowody uiszczenia opłaty egzaminacyjnej powinny zawierać nazwę egzaminu, miejsce i termin przeprowadzenia egzaminu oraz imię i nazwisko zdającego. Dowody opłat wniesionych bez podania powyższej informacji nie będą przyjmowane jako właściwe w rozumieniu § 4 ust. 3 rozporządzenia i skutkowały niedopuszczeniem do egzaminu. Zwrot takich opłat będzie następował zgodnie z § 28 ust 2 rozporządzenia.

Link do wniosku o zwrot opłaty egzaminacyjnej

Pisemne wnioski o dopuszczenie do egzaminu wraz z wymaganymi załącznikami należy składać do sekretariatu CMKE właściwego dla miejsca przeprowadzenia egzaminu, wskazanego w harmonogramie egzaminów, w godzinach pracy sekretariatów. Dopuszcza się przesłanie oryginału pisemnego wniosku oraz załączników pocztową przesyłką listową lub przesyłką kurierską z zachowaniem wymaganego (co najmniej 21 dni przed wyznaczonym dniem egzaminu) terminu dostarczenia. W przypadku przesyłania wniosków o dopuszczenie do egzaminu w sposób, o którym mowa powyżej, wyciąg pływania potwierdzający odbycie wymaganej praktyki pływania może być zastąpiony potwierdzonymi notarialnie kopiami odpowiednich stron książeczki żeglarskiej, łącznie ze stroną zawierającą dane osobowe właściciela tej książeczki. Więcej informacji o wymaganiach dotyczących zaświadczeń o ukończeniu szkolenia oraz zaświadczeń o zaliczeniu części praktycznej szkolenia na stronach poświęconych morskim jednostkom edukacyjnym.

Harmonogram na drugą połowę 2020

Osoby uczestniczące w kursie długim – kurs chief officer (ok 14 tygodni) są zwolnione z egzaminu praktycznego na podstawie zapisu: “Przeprowadzone szkolenie, zgodne z przewidzianym ramowym programem, zakończone zaliczeniem z części praktycznej, zgodnie z niniejszymi wymaganiami, uznaje się za równoważne z egzaminem praktycznym. Zaświadczenie o zaliczeniu części praktycznej wystawia morska jednostka edukacyjna, która prowadziła szkolenie.” link strona 91).

Jak wygląda egzamin państwowy?

Rozłożony jest on na dwa dni (egzamin z symulatorów to dodatkowy dzień przed egzaminem w urzędzie. Czas trwania egzaminu: 2 x 60 min). Egzamin zwyczajowo rozpoczyna się o godzinie 0800, także warto być wcześniej. Rozkład funkcji uzależniony jest ilości zdających ale najczęściej jest to mniej więcej taki układ:

Dzień 1:

Testy wyboru, gdzie jest jedna prawidłowa odpowiedź z 4 dostępnych. Testy podzielone są na trzy funkcje (zobacz obraz powyżej). Egzamin trwa w zależności od funkcji 75 min, 10 min, 45 min, 35 min Jeżeli nauczysz się pytań z bazy (i wykorzystasz moją metodę 😉 ) to testy rozwiązujesz w ciągu kilku minut. Jeżeli starcza czasu to przeprowadzany jest egzamin z języka angielskiego ustnego. Egzamin ustny wygląda następująco: Losujesz dwa pytania z zakresu morskiego. Nie są to zbyt trudne pytania, jednak należy znać słownictwo morskie (słówka, zwroty), gdyż pytania kładą na to nacisk. Należy mówić jak najwięcej się da. Zazwyczaj trwa to około 10 min.

Dzień 2:

Jest to najtrudniejszy dzień. W tym momencie podadzą wyniki egzaminów teoretycznych i niezaliczenie konkretnej funkcji w testach teoretycznych powoduje, że nie musisz brać udziału w egzaminach pisemnych, gdyż i tak będziesz musiał poprawiać całą funkcję. Maksymalnie możesz nie zdać jednej funkcji, wtedy poprawiasz tylko tę konkretną funkcję. Dwie lub więcej powodują powtórkę egzaminu dla Ciebie. Dzień 2 to praktycznie samo liczenie i pisanie na czas. Kolejność funkcji zależna jest od przewodniczącego komisji ale zazwyczaj zaczyna się od zadania ze stateczności. Warto zdublować sobie długopisy, ołówki, gumki, linijki, a nawet kalkulator aby nas nic nie zaskoczyło podczas pisania. Egzamin trwa 90 minut i w tym czasie należy dokładnie przeanalizować zadanie, zwrócić uwagę na dokładność wykonania wykresu, wypisać sobie czego od nas oczekują, a także zacząć pisać już w momencie kiedy przewodniczący komisji tłumaczy sprawy organizacyjne. Pamiętamy aby nie pomylić się w obliczeniach.

Kolejną funkcją jest zadanie z nawigacji – wykonujemy tu proste obliczenia zejścia z mielizny. Zadania przez lata się nie zmieniają oprócz danych. Zadanie jest stosunkowo proste i szybkie do wykonania. Egzamin z tej funkcji trwa 60 minut. Zadanie spokojnie można obliczyć w 15 minut.

Następnie na koniec zadanie pisemne z języka angielskiego. Dotyczy one sporządzania pism w języku angielskim z wykorzystaniem zwrotów SMCP w czasie nie dłuższym niż 20 minut. To naprawdę mało czas, warto rozpocząć pisanie już wcześniej aby nie marnować tych 20 minut. Jeżeli przyłożyłeś się do pisania tych pism w domu (codziennie jedno czy dwa pisma) to napisanie tego na egzaminie nie powinno zająć ci dłużej niż 15 minut.

Tematyka egzaminu ustnego – kurs Chief Officer:
– w odniesieniu do funkcji „Nawigacja”: terminologia zawodowa w języku angielskim związana z zarządzaniem i bezpieczeństwem statku.

Tematyka egzaminu pisemnego – kurs Chief Officer:
– w odniesieniu do funkcji „Nawigacja”: obliczenia ratownicze;
– w odniesieniu do funkcji „Przeładunek i sztauowanie”: obliczenia stateczności statku w różnych stanach eksploatacyjnych oraz obliczanie masy ładunku na podstawie odczytu zanurzenia statku;
– w odniesieniu do funkcji „Dbałość o statek i opieka nad ludźmi”: sporządzanie w formie pisemnej w języku angielskim wybranych dokumentów eksploatacyjnych statku.

Tematyka egzaminu na symulatorze/statku – kurs Chief Officer:
– w odniesieniu do funkcji „Nawigacja”: manewrowanie statkiem w różnych warunkach eksploatacyjnych; komunikacja z użyciem zwrotów z SMCP;
– w odniesieniu do funkcji „Przeładunek i sztauowanie”: załadunek statku; przygotowanie sztauplanu.