Mayday i inne wezwania o pomoc – historia
Mayday to międzynarodowy sygnał wzywania pomocy, który wszyscy znamy, ale nigdy nie chcielibyśmy go użyć. Po nadaniu sygnału przez radio wszyscy natychmiast rozumieją powagę sytuacji, jednak pochodzenie tego słowa może być trochę mniej jasne.
Mayday to sygnał wzywania pomocy używany w dziedzinach związanych nie tylko w żegludze handlowej, ale także w lotnictwie oraz na lądzie. Przy wzywaniu o pomoc słowo to jest powtarzane trzykrotnie (mayday, mayday, mayday). Termin ten powstał jako graficzna adaptacja dla języka angielskiego pochodzące od francuskiego czasownika w jego formie zaimkowej “m’aider” (“pomóc mi“), który sam jest skrótem wyrażenia Venez m’aider! (“Przyjdź i pomóż mi!“).
Artykuł 32 Regulaminu Radiokomunikacyjnego Międzynarodowego Związku Telekomunikacyjnego, w numerze 32.13BA, stanowi, że wymowa powinna być “meidei”, a artykuł 32.47 stanowi, że centrum ratownicze koordynujące akcję ratowniczą może zarządzić ciszę radiową za pomocą sygnału “Silence Mayday“, wymawianego “siláns medé”, co jest wymową francuskich słów “silence m’aider“.
Znaczenie Mayday
Wezwanie Mayday powstało w 1923. Starszy oficer radiowy na lotnisku Croydon w Londynie, Frederick Stanley Mockford, był pierwszym, który użył tego sygnału do sygnalizowania sytuacji zagrożenia. Mockford został poproszony przez swoich przełożonych o wymyślenie słowa, które wskazywałoby na niebezpieczeństwo i byłoby łatwo zrozumiałe dla wszystkich pilotów i personelu naziemnego w sytuacji zagrożenia. Ponieważ większość ruchu na lotnisku Croydon w tamtym czasie odbywała się do i z lotniska Le Bourget w Paryżu, Mockford zaproponował wyrażenie “Mayday”, które jak już wiemy pochodzi od francuskiego słowa “m’aider”. Stany Zjednoczone przyjęły Mayday jako oficjalny radiotelegraficzny sygnał w niebezpieczeństwie w 1927 roku.
Dobra ale co było przed Mayday?
Początki. Legendarne CQD
Radio (początkowo znane jako “telegrafia bezprzewodowa”) zostało opracowane pod koniec lat 90. XIX wieku i szybko zyskało uznanie jako ważne narzędzie komunikacji morskiej. Wcześniej statki morskie stosowały różne znormalizowane wizualne i dźwiękowe sygnały alarmowe, takie jak flagi semaforowe, flary sygnalizacyjne, dzwonki i sygnały przeciwmgielne. Początkowo jednak współpraca w zakresie standaryzacji radiowych sygnałów alarmowych była ograniczona przez różnice narodowe i rywalizację między konkurującymi ze sobą firmami radiowymi.
W 1903 r. włoski przedstawiciel na Wstępnej Konferencji Telegrafii Bezprzewodowej w Berlinie, kapitan Quintino Bonomo, omówił potrzebę opracowania wspólnych procedur operacyjnych, w tym zasugerował, że “statki w niebezpieczeństwie… powinny wysyłać sygnał SSS DDD w odstępach kilkuminutowych”. Jednak kwestie proceduralne wykraczały poza zakres tej konferencji, dlatego nie przyjęto wówczas żadnego standardowego sygnału, chociaż artykuł IV protokołu końcowego konferencji stanowił, że “stacje telegrafu powinny, o ile nie jest to praktycznie niemożliwe, dawać pierwszeństwo wezwaniom o pomoc otrzymywanym od statków na morzu”.
Wobec braku międzynarodowych regulacji prawnych, poszczególne organizacje musiały wypracować własne praktyki. 7 stycznia 1904 r. Międzynarodowe Przedsiębiorstwo Komunikacji Morskiej Marconi wydało “Okólnik 57”, w którym określono, że od 1 lutego 1904 r. w instalacjach firmy na całym świecie “sygnałem wywoławczym dla statków znajdujących się w niebezpieczeństwie lub wymagających pomocy będzie ‘CQD'”. Alternatywna propozycja, przedstawiona w 1906 r. przez marynarkę wojenną Stanów Zjednoczonych, sugerowała przyjęcie do użytku radiowego sygnałów flagowych Międzynarodowego Kodeksu Sygnałowego, w tym “NC”, oznaczającego “w niebezpieczeństwie; potrzebna natychmiastowa pomoc”.
Co oznacza SOS?
Wbrew powszechnemu przekonaniu SOS nie jest akronimem “Save Our Souls” czy “Send Out Succour“. Niektórzy badacze uważają jednak, że SOS jest skrótem od wyrażenia “si opus sit” (“jeśli to konieczne” lub “gdy to konieczne”), a więc byłby to skrót od wyrażenia, które w kontekście pilności mogło oznaczać “to konieczne”, a więc “konieczna jest natychmiastowa pomoc.
Niemcy były pierwszym krajem, który przyjął sygnał SOS w niebezpieczeństwie, nazwany sygnałem “Notzeichen”, jako jedną z trzech sekwencji alfabetu Morse’a w krajowych przepisach radiowych, które weszły w życie 1 kwietnia 1905 roku. W 1906 roku w Berlinie odbyła się pierwsza Międzynarodowa Konwencja Radiotelegraficzna, w wyniku której 3 listopada 1906 roku podpisano porozumienie, które weszło w życie 1 lipca 1908 roku. Konwencja przyjęła obszerny zbiór przepisów służbowych, w tym artykuł XVI, który stanowił: “Statki w niebezpieczeństwie powinny używać następującego sygnału: ▄ ▄ ▄ ▄▄▄▄▄▄▄ ▄▄▄▄▄▄▄ ▄▄▄▄▄▄▄ ▄ ▄ ▄ powtarzające się w krótkich odstępach czasu”.
Zarówno w niemieckiej ustawie z dnia 1 kwietnia 1905 r., jak i w przepisach międzynarodowych z 1906 r., sygnał w niebezpieczeństwie jest określony jako ciągła sekwencja alfabetu Morse’a składająca się z(… — …), bez podania jakiegokolwiek odpowiednika alfabetycznego. Jednak w międzynarodowym alfabecie Morse’a trzy kropki tworzą literę “S”, a trzy kreski literę “O”, i wkrótce upowszechniło się nieformalne określanie sygnału w niebezpieczeństwie jako “S O S”, a w “Electrical World” z 12 stycznia 1907 r. podano, że “statki w niebezpieczeństwie używają specjalnego sygnału SOS, który jest powtarzany w krótkich odstępach czasu”. (W amerykańskim alfabecie Morse’a, który był używany przez wiele statków przybrzeżnych w Stanach Zjednoczonych na początku XX wieku, trzy kreski oznaczały liczbę “5”, dlatego w niektórych przypadkach sygnał w niebezpieczeństwie był nieformalnie określany jako “S 5 S”).
Pierwszymi statkami, które nadały sygnał SOS, były: RMS Slavonia linii Cunard Line 10 czerwca 1909 r. podczas żeglugi u wybrzeży Azorów oraz parowiec SS Arapahoe 11 sierpnia 1909 r. u wybrzeży Karoliny Północnej w Stanach Zjednoczonych. Sygnał statku Arapahoe został odebrany przez stację United Wireless Telegraph Company w Hatteras w Karolinie Północnej i przesłany do biur kompanii parowej. Jednak operatorzy Marconi mieli pewne opory przed przyjęciem nowego sygnału i aż do zatonięcia RMS Titanic w kwietniu 1912 r. operatorzy Marconi na statkach mieszali wywołania alarmowe CQD i SOS. W trosce o spójność i bezpieczeństwo nawigacji to od tego czasu nie stosuje się już CQD.
Co oznaczają Pan Pan i Securite?
Inne popularne sygnały w niebezpieczeństwie również wywodzą się z języka francuskiego. PAN PAN, po francusku: panne, czyli “awaria”, i securite, po francusku: sécurité, czyli “bezpieczeństwo”. PAN PAN odnosi się do sytuacji nagłej, która na razie nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla życia. Securite oznacza wstęp do sytuacji zagrażającej bezpieczeństwu nawigacyjnemu, takiej jak zbliżający się sztorm, przeszkody w wodzie lub uszkodzone znaki nawigacyjne.
Jeżeli interesuje Cię tematyka wypadków morskich to zapraszam do moich podcastów. Z uwagi, że jestem teraz na statku to systematyczność ich publikacji jest zachwiana ale kilka z nich jest dostępna we wszystkich najlepszych serwisach podcastowych.
Zapraszam również do odwiedzenia serwisu Polacos.pl. Najwiekszęgo serwisu dla Polaków w Hiszpanii. W niedługim czasie będę oferować rozwiązania zmiany rezydencji podatkowej dla marynarzy, kiedy to w Polsce opłacalność pracy w branży morskiej będzie nie do zaakceptowania.